Baarmoederhalskanker, de op één na meest voorkomende vorm van kanker

Baarmoederhalskanker is wereldwijd de – op borstkanker na – meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen onder de 45 jaar.

Per jaar wordt er wereldwijd bij ongeveer 500.000 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. Ongeveer de helft van deze vrouwen overlijdt aan deze ziekte. Bij een vroege diagnose is de overlevingskans groot. Daarom is het zo belangrijk dat u regelmatig een uitstrijkje laat maken. Want baarmoederkanker is een ‘stille aandoening’. Dat wil zeggen dat de symptomen zelden merkbaar zijn. Door een uitstrijkje worden de afwijkende cellen in de baarmoederhals in een groot deel van de gevallen opgespoord. Daardoor kan er tijdig worden ingegrepen.

In Europa overlijdt elke 18 minuten een vrouw aan baarmoederhalskanker. Wel heeft het bevolkingsonderzoek, waarbij een uitstrijkje wordt gemaakt, ervoor gezorgd dat het aantal gevallen van baarmoederhalskanker is gedaald.
In Nederland heeft het bevolkingsonderzoek een belangrijke rol gespeeld bij het terugdringen van baarmoederhalskanker. Vanaf het 30ste levensjaar worden vrouwen elke 5 jaar opgeroepen voor het uitstrijkje. Toch krijgen in Nederland 600 vrouwen per jaar de diagnose baarmoederhalskanker en overlijden jaarlijks ruim 200 vrouwen aan deze aandoening.
Het goede nieuws is dat er grote vooruitgang wordt geboekt op het gebied van preventie, diagnose en behandeling van baarmoederhalskanker.

Hoe baarmoederhalskanker ontstaat

In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, is baarmoederhalskanker niet erfelijk. De oorzaak van baarmoederhalskanker blijkt een aanhoudende virusinfectie te zijn van het slijmvlies van de baarmoederhals. Hierdoor kan er na lange tijd iets in cellen van de baarmoederhals veranderen, zodat er afwijkende cellen ontstaan. Dit is nog geen kanker. Dat is pas het geval als afwijkende cellen ongeremd gaan groeien en zich daarmee ontwikkelen tot kankercellen. Meestal gebeurt dit pas na lange tijd, na ongeveer 10 tot 15 jaar.

Bij het ontstaan van baarmoederhalskanker gaat het om bepaalde stammen van het humaan papillomavirus (HPV). Bij de mensen komen 100 types van dit virus voor. De meerderheid van deze types veroorzaakt geen kanker. Ongeveer 15 types worden wel in verband gebracht met het ontstaan van kanker. Deze types worden kwaadaardige, hoogrisico of kankerverwekkende types genoemd.

80% van de vrouwen loopt ooit in haar leven een HPV-infectie op. In circa 75% van deze gevallen gaat het om een infectie met hoogrisico HPV-types. In de meeste gevallen gebeurt er niets en wordt de infectie door het afweersysteem van het lichaam opgeruimd.  Baarmoederhalskanker wordt in de meeste gevallen (ruim 70%) veroorzaakt door een van de twee hoogrisico HPV-types, namelijk HPV 16 en HPV 18.

Vaccinatie tegen baarmoederhalskanker

Het is mogelijk om je te laten vaccineren tegen de meest voorkomende virustypes die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. De kans dat je ooit baarmoederhalskanker krijgt na de vaccinatie is dan kleiner.

Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinatie tegen baarmoederhalskanker is, net zoals vaccinatie tegen bijvoorbeeld mazelen of rodehond, opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Dat betekent dat 12-jarige meisjes vanaf 2010 gevaccineerd zullen worden. Wie voor 1 januari 1993 geboren is zal niet (kosteloos) via het Rijksvaccinatieprogramma worden gevaccineerd. Mocht je gevaccineerd willen worden, dan kun je contact opnemen met je huisarts om te bespreken of vaccinatie ook voor jou zinvol zou kunnen zijn.